อุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง หรือ ปราสาทหินพนมรุ้ง ปราสาทพนมรุ้ง ถือเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดบุรีรัมย์ นอกจากปราสาทพนมรุ้งที่มีความงดงามแล้ว ยังได้ชมศิลปะขอมโบราณผ่านภาพแกะสลักหินโบราณที่สวยงามละเอียดอ่อนของหน้าบันและทับหลัง มีภาพจำหลักแสดงเรื่องราวในศาสนาฮินดู ทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์อวตารของพระนารายณ์ ภาพพิธีกรรม ภาพชีวิตประจำวันของฤๅษีเป็นต้น 

 

ปราสาทพนมรุ้ง ตั้งอยู่บนยอดภูเขาไฟที่ดับสนิทแล้ว ศาสนสถานแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อถวายแด่พระศิวะ หนึ่งในสามเทพเจ้าสูงสุดในศาสนาพราหมณ์ – ฮินดู (ตรีมูรติ) ลัทธิไศวะนิกาย เขาพนมรุ้งและปราสาทบนยอดเขาจึงเปรียบเสมือนเขาไกรลาสอันเป็นที่ประทับของพระศิวะ และยังเป็นสัญลักษณ์ของศูนย์กลางจักรวาล กลุ่มอาคารบนยอดเขามีการก่อสร้างหลายยุคสมัยตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 154 – 18

 

ความมหัศจรรย์ปราสาทหินพนมรุ้ง ปรากฏการณ์พระอาทิตย์ขึ้น-ตก ลอดช่องประตูตรงกันทั้ง 15 ช่อง ซึ่งทาง ททท. ได้ยกให้ปรากฏการณ์นี้เป็นหนึ่งใน “อันซีนไทยแลนด์” (Unseen Thailand) แต่ละปีจะเกิดเพียง 4 ครั้ง คือ พระอาทิตย์ขึ้นลอดช่องประตู 2 ครั้ง ในช่วงวันที่ 3-5 เมษายน และ 9 -11 กันยายน พระอาทิตย์ตกลอดช่องประตู 2 ครั้ง ในช่วงวันที่ วันที่ 5-7 มีนาคม และ 6-8 ตุลาคม